Spis treści
W klasycznym CIT spółka co roku (i co miesiąc lub kwartał) ustala dochód podatkowy – porównuje przychody i koszty, a następnie płaci podatek od wyniku. W estońskim CIT ta zasada przestaje obowiązywać: nie ma bieżącego dochodu podatkowego w rozumieniu ustawy o CIT.
Podatek pojawia się dopiero w momencie wystąpienia określonych w ustawie zdarzeń, takich jak wypłata dywidendy, ukryte zyski czy finansowanie prywatnych wydatków wspólnika.
W poniższym wpisie porządkujemy najważniejsze zdarzenia opodatkowane w estońskim CIT, pokazujemy, jak działa podstawa opodatkowania i stawki ryczałtu oraz ilustrujemy to prostymi przykładami liczbowymi.
Stawki ryczałtu od dochodów spółek
W estońskim CIT obowiązują dwie stawki ryczałtu:
- 10% – dla:
- małych podatników,
- podatników rozpoczynających działalność,
- 20% – dla pozostałych podatników.
Mały podatnik w CIT
Za małego podatnika uważa się spółkę, której wartość przychodów ze sprzedaży (razem z VAT) w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła równowartości 2 000 000 euro, przeliczonej według odpowiedniego średniego kursu NBP z pierwszego dnia roboczego października poprzedniego roku i zaokrąglonej do 1 000 zł.
Podatnik rozpoczynający działalność
Co do zasady jest to spółka w pierwszym roku podatkowym. Jednak przy przekształceniach, połączeniach lub podziałach nie każda spółka będzie traktowana jako rozpoczynająca działalność – status spółki jako podatnika CIT wymaga oceny w konkretnej sytuacji.
Jakie najważniejsze zdarzenia powodują powstanie podatku w estońskim CIT?
Podzielony zysk – dywidenda i zaliczki na dywidendę
Na czym polega zdarzenie?
Podatek w estońskim CIT pojawia się w momencie, gdy spółka dzieli zysk i wypłaca go wspólnikom w formie:
- dywidendy,
- zaliczek na poczet dywidendy.
Do chwili podjęcia uchwały o podziale zysku (lub wypłaty zaliczki) sam zysk pozostający w spółce nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT).
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania ryczałtem jest:
- kwota zysku przeznaczonego do wypłaty wspólnikom (dywidenda),
- kwota zaliczek na dywidendę.
Jak liczy się podatek?
Spółka:
- płaci ryczałt od dochodów spółek (estoński CIT) wg stawki:
- 10% – jeżeli jest małym podatnikiem albo podatnikiem rozpoczynającym działalność,
- 20% – w pozostałych przypadkach,
- działa jako płatnik podatku od osób fizycznych PIT – pobiera u źródła 19% PIT od dywidendy wypłacanej wspólnikowi,
- stosuje mechanizm pomniejszenia PIT o część zapłaconego przez spółkę ryczałtu (CIT) przypadającą na danego wspólnika, tj.:
- 90% kwoty CIT zapłaconej przez małego podatnika lub podatnika rozpoczynającego działalność,
- 70% kwoty CIT zapłaconej przez – dla pozostałych podatników,
przy czym pomniejszenie nie może przekroczyć należnego PIT.
Warunkiem skorzystania z pomniejszenia jest m.in. wyodrębnienie określonych zysków w kapitale własnym spółki.
Przykład – wypłata dywidendy 200 000 zł
Załóżmy, że spółka podejmuje uchwałę o wypłacie wspólnikom dywidendy w wysokości 200 000 zł. Spółka jest małym podatnikiem i płaci 10% CIT.
Krok 1 – estoński CIT po stronie spółki
Ryczałt od dochodów spółek:
- 10% × 200 000 zł = 20 000 zł estońskiego CIT.
Krok 2 – PIT wspólnika (pobierany przez spółkę)
- podstawowy PIT od dywidendy: 19% × 200 000 zł = 38 000 zł,
- pomniejszenie PIT o część estońskiego CIT (90% × 20 000 zł = 18 000 zł),
- PIT do pobrania: 38 000 zł – 18 000 zł = 20 000 zł.
Łączne obciążenie podatkowe:
- po stronie spółki: 20 000 zł (estoński CIT),
- po stronie wspólnika: 20 000 zł (PIT od dywidendy po pomniejszeniu),
- łącznie: 40 000 zł,
- efektywna stawka od wypłaconej dywidendy 200 000 zł: 20%.
Ukryte zyski – świadczenia „quasi-dywidendowe” (art. 28m ustawy o CIT)
Na czym polega zdarzenie?
W estońskim CIT opodatkowaniu podlegają nie tylko klasyczne dywidendy, lecz także tzw. ukryte zyski. Są to świadczenia spółki na rzecz:
- wspólników,
- podmiotów powiązanych ze wspólnikiem lub ze spółką, które mają charakter ekonomicznie zbliżony do dywidendy (tzw. quasi-dywidendy).
Przykładowo mogą to być:
- odsetki od pożyczki udzielonej spółce przez wspólnika na warunkach odbiegających od rynkowych,
- wynagrodzenie za usługi świadczone przez wspólnika po zawyżonej stawce.
Szczegółowy katalog ukrytych zysków określa art. 28m ustawy o CIT.
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania jest wartość świadczenia (korzyści), zazwyczaj ustalana według wartości rynkowej. Jeżeli spółka wypłaca wynagrodzenie powyżej poziomu rynkowego, opodatkowaniu – jako ukryty zysk – podlega co do zasady nadwyżka ponad wartość rynkową.
Przykład – zawyżone wynagrodzenie za „doradztwo”
Spółka wypłaca wspólnikowi 60 000 zł za usługi doradcze.
Wartość rynkowa takich usług wynosi 30 000 zł.
- część rynkowa: 30 000 zł – co do zasady nie jest ukrytym zyskiem,
- nadwyżka ponad wartość rynkową: 30 000 zł – ukryty zysk.
Podstawa opodatkowania estońskim CIT: 30 000 zł.
Ryczałt od dochodów spółek (w zależności od statusu spółki):
- przy stawce 10% → podatek 3 000 zł,
- przy stawce 20% → podatek 6 000 zł.
Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą
Na czym polega zdarzenie?
Jeżeli spółka ponosi wydatki, które nie służą prowadzonej działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o CIT), w estońskim CIT powstaje obowiązek zapłaty ryczałtu od wartości takich wydatków.
Przykładem mogą być w szczególności koszty stanowiące prywatną konsumpcję wspólnika, a nie działalność biznesową.
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania jest pełna wartość wydatku niezwiązanego z działalnością.
Przykład – sfinansowanie prywatnego wesela wspólnika
Spółka finansuje prywatne wesele wspólnika na kwotę 40 000 zł – wydatek nie ma związku z działalnością gospodarczą.
- podstawa opodatkowania estońskim CIT: 40 000 zł,
- przy stawce 10% → podatek 4 000 zł,
- przy stawce 20% → podatek 8 000 zł.
Nieujawnione operacje gospodarcze
Na czym polega zdarzenie?
Kolejną kategorią dochodu opodatkowanego ryczałtem są nieujawnione operacje gospodarcze, czyli w uproszczeniu:
- przychody lub koszty, których spółka nie ujawnia w księgach zgodnie z przepisami.
Może to być np. sprzedaż towarów lub usług „poza ewidencją”.
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania jest wartość nieujawnionych operacji – przykładowo wartość sprzedaży, której nie ujęto w księgach.
Przykład – niezaewidencjonowana sprzedaż 50 000 zł
Spółka dokonuje sprzedaży towarów za 50 000 zł, której nie ewidencjonuje w księgach rachunkowych.
- podstawa opodatkowania estońskim CIT: 50 000 zł,
- przy stawce 10% → podatek 5 000 zł,
- przy stawce 20% → podatek 10 000 zł.
Trzeba też zwrócić uwagę, że takie działanie nie tylko generuje estoński CIT, ale może wiązać się także z:
- doszacowaniem zobowiązań w VAT (podatek + odsetki),
- sankcjami karno-skarbowymi (grzywny dla osób odpowiedzialnych),
- innymi konsekwencjami w zakresie rachunkowości i odpowiedzialności członków zarządu.
Zysk netto przeznaczony na pokrycie „starych” strat sprzed okresu ryczałtu
Na czym polega zdarzenie?
Przed wejściem w estoński CIT spółka może mieć niepokryte straty z klasycznego systemu opodatkowania. Jeżeli po przejściu na ryczałt:
- spółka osiąga zysk netto, a następnie
- przeznacza ten zysk na pokrycie „starych” strat sprzed okresu ryczałtu,
to powstaje obowiązek zapłaty estońskiego CIT.
Podstawa opodatkowania
Podstawą opodatkowania jest część zysku netto z okresu ryczałtu, która została użyta do pokrycia „starych” strat.
Przykład – pokrycie straty sprzed estońskiego CIT
Spółka:
- ma „starą” stratę z okresu przed wejściem w estoński CIT w wysokości 300 000 zł,
- w 2025 r. (już w systemie ryczałtu) osiąga zysk netto i przeznacza 120 000 zł na pokrycie tej straty.
Część zysku w wysokości 120 000 zł –może podlegać opodatkowaniu estońskim CIT:
- przy stawce 10% → podatek 12 000 zł,
- przy stawce 20% → podatek 24 000 zł.
Co warto zapamiętać
- Estoński CIT nie opiera się na bieżącym dochodzie – spółka nie oblicza co miesiąc czy kwartał dochodu podatkowego. Podatek pojawia się, gdy zajdzie konkretne, opisane w ustawie zdarzenie.
- Do najważniejszych zdarzeń opodatkowanych należą:
- wypłata zysku (dywidenda, zaliczki na dywidendę),
- świadczenia „quasi-dywidendowe” dla wspólników lub podmiotów powiązanych (ukryte zyski),
- finansowanie wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą,
- nieujawnione operacje gospodarcze,
- przeznaczenie zysku netto z okresu ryczałtu na pokrycie „starych” strat.
- Stawki ryczałtu wynoszą:
- 10% – dla małego podatnika i podatnika rozpoczynającego działalność,
- 20% – dla pozostałych podatników.
- Przy wypłacie dywidendy spółka:
- płaci estoński CIT od podzielonego zysku,
- jako płatnik pobiera 19% PIT od dywidendy,
- pomniejsza PIT o część zapłaconego przez siebie podatku (90% – dla małego podatnika/rozpoczynającego działalność, 70% – dla pozostałych), pod warunkiem spełnienia wymogów ustawowych.
- Efektywne opodatkowanie wypłaty zysku (CIT + PIT) jest niższe niż w klasycznym systemie opodatkowania, ale wymaga przemyślanego planowania wypłat na rzecz wspólników oraz innych operacji w spółce.
- Kluczowe jest bieżące analizowanie skutków planowanych zdarzeń – uchwał o podziale zysku, transakcji z podmiotami powiązanymi, finansowania wydatków wspólników czy pokrywania strat sprzed okresu ryczałtu.
Podsumowanie
Estoński CIT przenosi ciężar z bieżącego liczenia dochodu podatkowego na kontrolę konkretnych zdarzeń w spółce – wypłat zysku, innych świadczeń na rzecz wspólników, czy rozliczenia historycznych strat. To oznacza realne korzyści podatkowe i uproszczenie rozliczeń, ale jednocześnie wymaga przemyślanego podejścia do polityki wypłat ze spółki dla wspólników.
Jeżeli rozważasz przejście na estoński CIT albo już z niego korzystasz i chcesz uporządkować zasady wypłat dla wspólników oraz rozliczania strat, warto przeanalizować te kwestie wspólnie z doradcą podatkowym. Nasza kancelaria na co dzień wspiera spółki w ocenie opłacalności estońskiego CIT i projektowaniu bezpiecznych rozwiązań – w razie potrzeby zachęcamy do kontaktu.